Botti:
Já – Keilir er móbergsfjall sem myndaðist við eldgos undir jökli á ísöld. Það telst því til eldfjalla, þó það hafi ekki gosið síðan þá.
Það er ekki virkt eldfjall í dag, heldur svokallað stapi (móbergsstapi), einkennandi keilulaga fjall sem stendur á Reykjanesskaganum milli Hafnarfjarðar og Reykjanesbæjar.
Viltu að ég útskýri nánar hvernig svona móbergsfjöll myndast?
Spyrill: Já
Botti:
Frábært! Þá förum við aðeins dýpra:
Hvernig móbergsfjöll (eins og Keilir) myndast
- Eldgos undir jökli eða þykkum ís
- Þegar kvika brýst upp undir jökli eða ís þéttist vatn ofan frá og veldur miklum þrýstingi.
- Kvikan snertir vatnið og sprengigos verður, þar sem kvikan tætist í smáa glerkorn og ösku.
- Móberg myndast
- Öskan og glerkornin safnast saman, límast og harðna með tímanum í móberg.
- Þessi lög hrúgast upp í þykkum hrúgum sem mynda fjallið.
- Stapi (keilulaga toppur)
- Ef gosið nær að halda áfram eftir að gosið hefur byggt upp móbergsstaflann, getur kvikan loks náð að storkna sem fast hraun ofan á.
- Þá verður til svona sérstakt keilulaga fjall eins og Keilir.
Keilir sérstaklega
- Keilir reis upp úr jökli á síðustu ísöld, líklega fyrir 100–200 þúsund árum.
- Hann er því ekki virkur í dag, heldur eins konar „minnisvarði“ um gos á tímum þegar jökull lá yfir Reykjanesskaga.
- Þess vegna er hann svona fallega reglulegur og stendur mjög áberandi í landslaginu.
👉 Viltu að ég sýni þér einfalt skýringarmynd (teikningu) af því hvernig móbergsfjall myndast undir jökli?
Spyrill: já
Botti:
Spyrill gerir athugasemd:
Vísindavegur HÍ er ekki alveg sammála þessu, sjá hér
